EKOnferencja 2025

Paradoks: To, co najbardziej przyciąga turystów – dziewicze krajobrazy, cisza i bliskość dzikiej przyrody – w paradoksalny sposób staje się ofiarą własnej popularności.

Rodzaj problemu: Presja turystyczna niszczy to, co przyciąga turystów.

Turystyka zostawia wyraźne ślady w przyrodzie: zadeptane szlaki, zniszczone łąki, porozrzucane śmieci i hałas, który płoszy zwierzęta. Presja turystyczna stopniowo niszczy naturalne siedliska i wypiera dziką faunę, zwłaszcza w najczęściej odwiedzanych miejscach, a infrastruktura – parkingi i schroniska – tylko nasila ten wpływ. Najbardziej widocznym skutkiem są śmieci, które stanowią poważne zagrożenie dla zwierząt, mylących je z pożywieniem lub schronieniem, co często prowadzi do ich śmierci.

Paradoks: Ekoturystyka ma chronić naturę, ale wymaga nowej infrastruktury, która ingeruje w środowisko.

Rodzaj problemu: Budowa ekoinfrastruktury fragmentuje siedliska.

Ekoturystyka powstała, by chronić przyrodę i edukować turystów, ale sama wymaga ingerencji w dzikie miejsca. Nawet niewielka infrastruktura – ścieżki, punkty widokowe, schroniska – powoduje fragmentację siedlisk i wpływa na ekosystemy. Skutki bywają niewidoczne od razu, ale z czasem przyroda traci swój pierwotny charakter. Aby pokazać turystom przyrodę, trzeba ją chronić za pomocą infrastruktury, która jednak wymaga ingerencji i częściowo degraduje środowisko.

Paradoks: Dochód z turystyki vs. spadek jakości życia.

Rodzaj problemu: Turyści przynoszą korzyści lokalnym mieszkańcom, ale ich nadmiar powoduje negatywne skutki oraz przeciążenie infrastruktury i środowiska, z którego korzysta społeczność.

Turystyka rozwija gminy, tworząc miejsca pracy i wspierając lokalny biznes. Jednak sezonowe tłumy, hałas, zanieczyszczenia i degradacja środowiska pozbawiają miejscowości ich wyjątkowego charakteru i spokoju. Mieszkańcy coraz częściej zmagają się z nadmiarem odpadów i spadkiem atrakcyjności swojego otoczenia spowodowanym zanikiem okolicznej dzikiej przyrody.

Paradoks: Gmina zarabia na turystach, ale nadleśnictwo i wolontariusze muszą sprzątać.

Rodzaj problemu: Brak systemowej współpracy i jasnego podziału obowiązków.

Gminy korzystają z turystyki, rozwijając lokalne usługi i zwiększając wpływy z podatków. Turyści przyciągani są pięknem przyrody, lecz pozostawiają w niej śmieci, których sprzątanie spoczywa na nadleśnictwach – jednostkach, które nie czerpią korzyści z turystyki. Brak współpracy prowadzi do zaniedbań i szkodzi wizerunkowi regionu, tworząc niepotrzebny konflikt między lokalnymi społecznościami, służbami ochrony przyrody a branżą turystyczną.

Paradoks: Uczymy o ekologii, ale nie zmieniamy systemowych rozwiązań i nie tworzymy infrastruktury ochrony lokalnej przyrody.

Edukacja ekologiczna często nie przekłada się na realne zmiany — mieszkańcy i turyści bagatelizują segregację odpadów i zostawiają śmieci w przyrodzie, które sprzątają dzieci ze szkół proszone o pomoc w dbaniu o lokalne środowisko.

Same kampanie nie wystarczą — bez solidnej infrastruktury, skutecznego egzekwowania przepisów i zaangażowania, dobre nawyki uczone w szkołach nie mają szans się utrwalić. Przyroda za tę pozorną troskę płaci najwyższą cenę, ponosząc coraz większe straty, a młode pokolenie — mimo chęci niewiele może zmienić.

Paradoks: Wolontariusze sprzątają szlaki, ale schroniska toną w śmieciach.

Rodzaj problemu: Brak systemowego odbioru śmieci.

Nadleśnictwa i wolontariusze regularnie organizują akcje sprzątania lasów, dzięki którym szlaki stają się czystsze. Mimo to schroniska turystyczne coraz częściej toną w śmieciach. Odpady gromadzą się w koszach – po produktach sprzedawanych na miejscu, własnych posiłkach turystów lub przyniesione ze szlaków.

Kubły śmieci przyciągają zwierzęta, które trują się toksynami, a wiatr i ptaki roznoszą odpady z powrotem po okolicy. Wysiłki na rzecz ochrony przyrody są niweczone m.in. przez brak efektywnego systemu kaucyjnego oraz nadmierne wykorzystywanie jednorazowych opakowań w turystyce.

Paradoks: Wszyscy dostrzegają problem, ale nie akceptują spalarni i PSZOK-ów w swojej okolicy.

Rodzaj problemu: Nadprodukcja odpadów, brak lokalnej akceptacji dla infrastruktury oraz niedostateczna, pozytywna kampania informacyjna dotycząca spalarni, która mogłaby zmniejszyć obawy mieszkańców i poprawić wskaźniki efektywności.

Problem zaśmiecenia kraju narasta, jednak budowa niezbędnej infrastruktury – takiej jak spalarnie czy PSZOK-i – często napotyka opór społeczny wynikający z obaw o zanieczyszczenia oraz negatywnych przekonań związanych z tymi rozwiązaniami. Nowoczesne spalarnie mogłyby ograniczyć liczbę dzikich wysypisk, poprawić czystość oraz obniżyć koszty gmin i mieszkańców związane z energią i ciepłem, jednak wciąż bywają postrzegane jako zagrożenie dla regionu i jego mieszkańców. Brakuje systemu kaucyjnego, rozszerzonej odpowiedzialności producenta, efektywnego recyklingu i edukacji, które pozwoliłyby ograniczyć ilość odpadów i zwiększyć świadomość ekologiczną.

Paradoks:  Im więcej życia „blisko natury”, tym mniej pozostaje w niej dzikości i czystości.

Rodzaj problemu: Moda na „ekologiczne” wydarzenia i turystykę często prowadzi do nadprodukcji odpadów, degradacji środowiska oraz braku społecznej akceptacji dla rozwiązań infrastrukturalnych, które mogłyby realnie chronić przyrodę..

Przyroda staje się produktem wykorzystywanym w celach promocyjnych. Zamiast ochrony — powstają ścieżki, parkingi i hałaśliwe eventy. Zrównoważona turystyka wymaga odwagi, by ograniczyć ruch, wprowadzać limity odwiedzin i rezygnować z działań, które pod pozorem „eko” niszczą to, co najcenniejsze.

Paradoks: Im więcej turystyki, tym więcej odpadów – nawet w miejscach, które promują ideę „Zero Waste”.

Rodzaj problemu: Hasło „Zero Waste” często rozmija się z praktyką – brakuje konsekwencji, edukacji i realnych działań w branży turystycznej.

Jednorazowe opakowania, brak segregacji i spójnej strategii sprawiają, że turystyka nadal generuje odpady. Bez przykładu ze strony usługodawców i wsparcia gmin idea „Zero Waste” pozostaje tylko sloganem.

Paradoks: Turystyka rozwija się dzięki pięknu i czystości natury, a jednocześnie nadmierny ruch turystyczny niszczy te walory, odbierając branży jej własny fundament.

Rodzaj problemu: Turyści szukają czystych, dzikich miejsc, ale coraz częściej trafiają na zaśmiecone i zniszczone tereny, co zniechęca ich do podróży i uderza w branżę turystyczną.

Degradacja przyrody i brak zasad zrównoważonej turystyki prowadzą do spadku jakości doświadczeń i malejącego zainteresowania ofertą. Jeśli turystyka nie zacznie chronić swojego źródła – natury – sama doprowadzi do własnego kryzysu.